VADEMECUM WIEDZY PRAWNICZEJ „Przegląd Prawny” Zdaniem prawnika
Zmiany w stosunkach pracy nauczycieli i innych pracowników szkoły związane z wprowadzaniem nowego ustroju szkolnego
W poprzednim numerze „Przeglądu Oświatowego” zamieściliśmy część pierwszą – ogólną, mającą stanowić próbę zapoznania zainteresowanych czytelników z organizacyjno-prawnymi aspektami wprowadzanego ustroju szkolnego oraz roli związków zawodowych w realizowanych przemianach.
Punktem wyjścia i początkiem realizacji przemian stał się obowiązek podjęcia przez radę gminy uchwały w sprawie projektu dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego, wprowadzonego ustawą – Prawo oświatowe, na podstawie art. 206 Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 60) – dalej p.w.p.o.
Taki sam obowiązek został przewidziany dla rady powiatu w odniesieniu do prowadzonych przez nie szkół ponadgimnazjalnych i specjalnych, na podstawie art. 213 p.w.p.o.
Uchwały powyższe powinny być podjęte po przeprowadzeniu obowiązujących procedur do dnia 31 marca 2017 r. Obejmują one organizacyjno-prawne warunki i terminy stopniowego przechodzenia do nowego ustroju szkolnego, lecz nie obejmują wiążących się z tym rozwiązań, dotyczących zmian w stosunkach pracy nauczycieli i innych pracowników szkoły.
W tym zakresie ustawa – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe zawiera szereg uregulowań odbiegających od przepisów Ustawy (…)
(cały, obszerny artykuł radcy prawnego B. Soczyńskiego w PO nr 6, str. 9-13)
Poczta do prawnika
Dalsze uprawnienia nauczycieli, którzy uzyskali kwalifikacje na zasadzie zbliżoności ukończonego kierunku studiów z nauczanym przedmiotem
Przewodniczący MO POiW NSZZ „Solidarność”: Mamy problem z precyzyjną interpretacją przepisów o „kwalifikacjach nabytych”. Dyrektorzy szkół i pracownicy kuratorium nie potrafią precyzyjnie odpowiedzieć na interesujące nas – nauczycieli pytania. Generalnie nikt nic nie wie i wszyscy – wszystkich odsyłają do stron internetowych.
Na „moim terenie” zaistniał konkretny problem, który muszę szczegółowo opisać, aby nasi związkowi prawnicy nie mieli wątpliwości, o co chodzi.
Problem dotyczy aż 6 nauczycieli – absolwentów Akademii Rolniczej , którzy do roku 1999 uczyli w szkołach podstawowych przedmiotu: biologia.
Na podstawie zbliżenia przedmiotowego - mieli prawo do nauczania biologii i robili to przez kilka lub kilkanaście lat. W 2000 roku- po wprowadzeniu gimnazjum, w szkołach podstawowych w miejsce biologii, geografii, fizyki i chemii – weszła przyroda.
Nauczyciele, o których mowa wyżej, ukończyli studia podyplomowe z przyrody, zdobyli nowe kwalifikacje i uczyli nowego przedmiotu. Nie robili podyplomówek i kursów kwalifikacyjnych z biologii (bo jej nie było).
Od września 2017 r. przyroda zostaje jedynie w klasach czwartych szkoły podstawowej.
Czy ci konkretni nauczyciele mają kwalifikacje nabyte (do nauczania biologii), czy też już ich nie mają?
Dyrektorzy szkół interpretują ten przepis intuicyjnie i różnorako. Jedni uznają kwalifikacje, inni nie uznają – co w konsekwencji graniczy z absurdem, bowiem nikt nie potrafi udzielić konkretnej odpowiedzi.
W sprawie uprawnień nauczycieli zatrudnionych na Pana terenie do nauczania biologii, przedkładamy poniższe wyjaśnienia.
Jak wynika z Pana e-maila, wskazani nauczyciele ukończyli Akademię Rolniczą i do roku 1999 uczyli biologii w szkole podstawowej – po ustaleniu, że ukończony przez nich kierunek studiów jest zbliżony z nauczanym przedmiotem. Po wycofaniu nauczania biologii i wprowadzeniu przyrody w roku 2000 nauczyciele ci ukończyli studia podyplomowe i uzyskali kwalifikacje do nauczania tego przedmiotu.
Obecnie – przy wprowadzaniu nowego ustroju szkolnego i przywróceniu nauczania biologii – został wywołany problem kwalifikacji omawianych nauczycieli do nauczania biologii, które uzyskali poprzednio na zasadzie „zbliżoności”.
Po raz pierwszy zasada zbliżoności została wprowadzona w par. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 października 1991 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz. U. Nr 98, poz. 433, ze zm.).
Poprzednie rozporządzenia Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 4 sierpnia 1982 r. i rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 maja 1989 r. nie przewidywały takiej formy potwierdzenia kwalifikacji nauczycieli.
W kolejnym rozporządzeniu MEN z dnia 10 września 2002 r. o tym samym tytule (Dz. U. Nr 155, poz. 1288) została podtrzymana zasada zbliżoności z tym, że w rozporządzeniu z 1991 r. zbliżoność ustalał dyrektor szkoły, podczas gdy według rozporządzenia z 2002 r. dokonywał tego kurator oświaty.
Ostatnie w tym zakresie, obowiązujące jeszcze, rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. (Dz. U. z 2015 r., poz. 1264) nie przewiduje już ustalania zbliżoności ukończonego kierunku studiów z nauczanym przedmiotem, jednakże par. 27 stanowi, że nauczyciele zatrudnieni w dniu jego wejścia w życie na podstawie mianowania, którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych przepisów, zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela. Natomiast par. 28 tego rozporządzenia stanowi, że nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie rozporządzenia, którym na podstawie dotychczasowych przepisów uznano ukończony kierunek/specjalność studiów za zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć, zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub placówki.
Dokładnie o takiej samej treści par. 27 i 28 zostały przeniesione do projektu rozporządzenia MEN z dnia 8 lutego 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. W związku z powyższym nie ulega wątpliwości, że wskazani przez Pana nauczyciele biologii nadal zachowują kwalifikacje do nauczania tego przedmiotu w szkole podstawowej.
Bogumił Soczyński
radca prawny
